Grecja od zawsze leżała na skrzyżowaniu szlaków łączących Wschód z Zachodem. Miało to wpływ na jej kulturę, zwyczaje, jak i na tradycje kulinarne. Niektóre dania uważane za typowo greckie, jak mousaka i saganaki, przybyły do Grecji wraz z przesiedleńcami z Azji Mniejszej.
Kuchnia północnej Grecji to kuchnia tamtejszych pasterzy, pełna serów i greckiego jogurtu. Kuchnia Morza Egejskiego jest prosta, a dominują w niej warzywa strączkowe i ryby. Jedzenie z Krety jest wyjątkowe, uważane za wzór diety śródziemnomorskiej. Gdziekolwiek pojedziesz, w jakikolwiek
region Grecji trafisz, znajdziesz smaczne, lokalne potrawy, o niepowtarzalnym smaku.
Chalkidiki to leżący na północy Grecji, trójpalczasty półwysep, słynący z bujnej roślinności, czystej wody i pięknych plaż. Chalkidiki jest zróżnicowane pod wieloma względami, klimatycznym, glebowym, a co za tym idzie, również kulinarnym. Na północy w obszarach gór Meliton, Holomontas oraz na półwyspie Kassandra, rosną gaje oliwne. Ze względu na klimat i morfologię gleby, produkowane tu oliwki i wyciskana z nich oliwa, wyróżnia się smakiem i jakością. Przebywając na półwyspie, koniecznie trzeba spróbować wytwarzanych tu serów. Szczególnymi walorami smakowymi oraz zwiększoną zawartością białka wyróżnia się tradycyjny ser Chalkidiki (gr. Χαλκιδικής) wytwarzany z czystego mleka koziego. Półwysep Chalkidiki to również raj dla wielbicieli ryb i owoców morza. Szczególną sławę regionowi przyniosły małże, które można znaleźć tu w wielu daniach. Warto spróbować małży saganaki (gr. Μύδια Σαγανάκι) w aromatycznym sosie pomidorowym z dodatkiem papryki, makaronu spaghetti z małżami (gr. Σπαγγέτι με μύδια) małży gotowanych na parze (gr. Μύδια αχνιστά) lub w alkoholu np. małży w winie (gr. Μύδια Κρασάτα) lub małży z ouzo (gr. Μύδια με ούζο). Region znany jest także z alkoholi, zwłaszcza z wina Retsina, do którego pozyskuje się żywicę z okolicznych lasów. Na wielbicieli mocniejszych trunków czeka anyżkowe Ouzo oraz miejscowe Tsipouro, które doskonale pasuje do lekkich sałat, drobnych ryb, krewetek, czy saganaki. Środkowe i południowe Chalkidiki słynie z miodów. Przez niektórych Greków nazywane jest matką pszczelarstwa, gdyż stąd pochodzi ponad 30% produkcji greckiego miodu. Miód ten, głównie sosnowy, znany jest z wysokiej wartości odżywczej.
Evia to wyspa położona w środkowej Grecji. Oddzielona jest od morza jedynie wąską cieśniną. Jej linia brzegowa jest długa i urozmaicona, podobnie jak jej kuchnia. Podróżując po północnej części wyspy, musicie spróbować lokalnego wina, fig oraz oliwek. Suszone figi z rejonu wsi Taxiarchis i Kymi, ekologiczne oliwki z Rovies, grzyby z okolic góry Dirfy to tylko niektóre smaki, którymi będziesz się cieszyć na Evia.
Kosmopolityczny rejon Chalkida i szeroki obszar przybrzeżny, z miejscowościami Politika, Avlida, czy Eretria słynie z ouzo, tawern rybnych i nocnego życia. Spróbować możecie tutaj wielu tradycyjnych przepisów na gulasz z koguta (gr. κόκορα στιφάδο), nadziewane kalamary (gr. καλαμαράκια γεμιστά), tradycyjne ciasto migdałowe (gr. αμυγδαλόπιτα) czy oryginalne ciasto z suszonymi pomidorami i oliwkami (gr. κέικ με λιαστή ντομάτα και ελιές).
W Kymi i w regionie Aliveri możemy spróbować tradycyjnych słodyczy z moszczu takich jak souzouki i haimalea (gr. σουτζούκια και χαϊμαλιά). Specjalnością górskich wiosek jest kurczak w winie (gr. Κόκορας Κρασάτος). Warto też popróbować wytrawnych potraw jak dorsz z pomidorami w białym winie (gr. μπακαλιάρος πλακί με τομάτες και λευκό κρασί), makaron trahanas z wędzoną wieprzowiną (gr. τραχανάς με καπνιστό χοιρινό), czy zupa rybna (gr. ψαρόσουπα).
Południowa Evia słynie z hodowli zwierząt. Specjalnością regionu jest koza lub jagnię nadziewane i pieczone w garnku. Na południu znajdziemy również smaczne sery anthotyro (gr. ανθότυρο), kefalograviera (gr. κεφαλογραβιέρα), a także miód, i ciasta, orzechowe (gr. καρυδόπιτα) oraz ravani (gr. ραβανί). Tylko tutaj smakuje tak proste danie, jak makaron z masłem i świeżym białym serem mizithra (gr. μακαρονάδα με καυτό βούτυρο και μυζήθρα). A na zakończenie posiłku koniecznie trzeba spróbować lokalnego wina i zabrać ze sobą butelkę oryginalnego lokalnego trunku, likieru z owoców drzewa truskawkowego (gr. λικέρ κούμαρο).
Kavala to miasto w północno – wschodniej Grecji, zbudowane na zboczu góry. Kavala należy do największych w kraju ośrodków rybackich, dlatego jest to miejsce idealne dla wielbicieli świeżych ryb i owoców morza. Kuchnia regionu Kavala łączy w sobie macedońską tradycję z wpływami kulinarnymi uchodźców z Azji Mniejszej. Typowe potrawy tego regionu to śledź saganaki (gr. ρέγκα σαγανάκι), sardele w liściach winorośli (gr. γαύρος τυλιχτός σε αμπελόφυλλα), czy nadziewane bakłażany (gr. γεμιστή μελιτζάνα). Mając ochotę na deser, musisz spróbować słodkich, syropowatych loukoumades (gr. λουκουμάδες), które można znaleźć w centrum miasta, w okolicy Agios Nikolaos. Największą sławę zyskały sobie tutejsze kourabiedes, słodkie ciasteczka z migdałami i orzechem włoskim, które smakują cudownie z filiżanką greckiej kawy. A jeżeli jesteśmy przy napojach, to trzeba napić się miejscowego tsipouro, najlepszego w tym regionie.
Tradycyjnych potraw z dodatkiem miejscowych ziemniaków, można popróbować na odbywającym się w Kavala, a dokładniej w Lekani „Festiwalu Ziemniaka”. Kavala słynie również z kasztanów, które można posmakować na „Święcie Kasztanów”, odbywającym się corocznie w ostatni weekend października. To dwa dni zabawy, jedzenia i picia miejscowego doskonałego wina lub równie dobrego ouzo. Ostatnim znanym produktem regionu Kavala jest miód oraz przygotowywane z jego udziałem słodycze. Wyjeżdżając, nie zapomnij zabrać ze sobą słodyczy na łyżeczce (gr. γλυκά του κουταλιού), najlepiej z fig, cudownie dojrzałych i słodkich. Te słoiczki z uwięzionymi wewnątrz słodkimi owocami, będą ci jeszcze długo przypominać letnie podróże.
Mikroklimat wyspy Korfu z wysoką wilgotnością i łagodnym terenem sprzyja rozwojowi wszelkiej roślinności. Także rośliny uprawne znalazły tutaj podatny grunt do rozwoju. Cała wyspa pokryta jest gajami oliwnymi oraz plantacjami cytrusów, a wśród nich rosną charakterystyczne dla wyspy kumkwaty. Przetwarza się je na marmolady, kandyzuje oraz robi z nich nalewkę. Likier z kumkwatów to tradycyjny i chroniony znakami towarowymi wyrób, który musicie koniecznie spróbować, przebywając na wyspie. Innym charakterystycznym dla Korfu napojem jest piwo imbirowe z naturalnym olejkiem cytrynowym. Zaopatrując się w żywność, nie zapomnijcie kupić doskonałego sera Graviera (gr. γραβιέρα) oraz lokalnych kiełbasek typu salami, zwanych Salado (gr. σαλάδο).
Odwiedzając miejscową tawernę, nie możecie zapomnieć o spróbowaniu kilku charakterystycznych dla tej wyspy dań. Pastitsada (gr. κερκυραϊκή παστιτσάδα) to cielęcina lub kogut duszony w czerwonym, pomidorowym, mocno aromatycznym sosie i podawany z grubym makaronem. Drugim daniem, jest Sofrito, czyli cienkie plastry cielęciny w garnku z białym, pachnącym czosnkowo sosem, podawane z purée ziemniaczanym lub z ryżem. Jeżeli preferujecie ryby, to musicie spróbować Bourdeto (gr. Μπουρδέτο) przygotowywane ze świeżych ryb, tradycyjnie z ryb z rodzaju Scorpaena, duszonych w czerwonym sosie z pomidorów i papryki, podawanych z ziemniakami. Jeżeli będziecie mieli szczęście, to traficie na tradycyjną, rybną tawernę gdzie serwują jedzenie marynarzy, czyli savoro (gr. Σαβόρο). Są to małe smażone rybki marynowane w białym sosie z czosnkiem, rozmarynem i octem. Na koniec posiłku należy się deser, a na Korfu powinien to być nugat z tahini, miodem z pieczonymi, karmelizowanymi migdałami.
Kos to niewielka wyspa leżąca w archipelagu Dodekanezu, znana dzięki ojcu medycyny, Hipokretesowi. Znacznie mniej znana jest od strony kulinarnej, a szkoda, bo ma do zaoferowania wiele lokalnych smaczków.
Oprócz charakterystycznych dla całego regionu dań, takich jak gemista (gr. γεμιστά), czyli nadziewanych warzyw, giouvetsi (gr. γιουβέτσι), czyli mięsa w sosie pomidorowym zapiekanym z makaronem orzo, można spotkać wiele potraw typowo wyspiarskich. Należą do nich m.in. pittaridia (gr. πιτταρίδια) lokalny, wyrabiany ręcznie makaron gotowany w bulionie wołowym, katimeria (gr. κατιμέρια) ciasto smażone z serem mizithra, podawane z miodem i cynamonem, czy kasza bulgur z wieprzowiną (gr. πλιγούρι με χοιρινό).
W restauracjach na wyspie znajdziesz szeroki wybór potraw z mięsem, warzywami, serami, a także dania z ryb i owoców morza, krewetek, kalmarów i homarów. Wszystkie są przygotowywane z lokalną oliwą z pierwszego tłoczenia. Jeżeli zaś myślisz o kulinarnej pamiątce z Kos, to warto przywieźć ze sobą krasotiri (gr. Κρασοτύρι), czyli ser konserwowany w czerwonym winie, miejscowy napój cynamonowy – kanelada (gr. κανελάδα) oraz doskonały miód tymiankowy.
Kreta, największa grecka wyspa jest bardzo zróżnicowana pod każdym względem, również kulinarnym. Bujne gaje oliwne, winnice i sady hojnie oferują doskonałe surowce, które składają się na kreteńską dietę.
Będąc na Krecie, trzeba spróbować przekąski Dakos (gr. ντάκος), czyli jęczmiennego sucharka z tartymi pomidorami, serem mizithra, oliwkami, polanego świeżą oliwą i posypanego aromatycznymi przyprawami. Na Krecie wszechobecna jest chorta, czyli dzikie rośliny zielone, zwykle podawane ugotowane i polane oliwą i octem lub cytryną. Warto zamówić Stamnagathi (gr.Σταμναγκάθι), czyli rodzaj dzikiej cykorii. Chwasty łączą się ze wszystkim, od mięsa po ryby i ślimaki, a także rośliny strączkowe. Tylko tutaj spróbujecie ślimaków z winem i rozmarynem (gr. Σαλιγκάρια µπουµπουριστά), czy gulaszu z królika (gr. στιφάδο κουνέλι).
Do potraw, których nie spotkacie nigdzie indziej, należy boureki z cukinii (gr. κολοκυθομπούρεκο) będący lekką zapiekanką z ziemniaków, cukinii i sera mizithra. Jeżeli traficie w okolice Chanii w dniu 15 sierpnia, to musicie spróbować tradycyjnego pilafu z mięsem kozy (gr. Γίδα βραστή με πιλάφι). Gotowanemu mięsu zawsze towarzyszy pilaw z ryżu lub kaszy oraz dodatkowo jogurt.
Kreteńskie desery nie mają sobie równych, począwszy od małych ciasteczek z mizithrą z miodem i cynamonem (gr. μυζηθροπιτάκια με μέλι και κανέλα), poprzez ciasto mleczne galaktomboureko (gr. γαλακτομπούρεκο), bougatsa, ciasta i serowe ciasteczka (gr. πίτες και καλτσουνάκια), na pysznym miodzie tymiankowym kończąc. Przebywając na południu wyspy, w okolicach Sfakii, warto spróbować Sfakianes pites (gr. Σφακιανές πίτες) będących rodzajem słodkich naleśników z miodem i orzechami.
Na kreteńskim stole nie może zabraknąć mocniejszych napoi, miejscowego wina, a także alkoholi tsikoudii (gr. τσικουδιά) i rakomelo (gr. ρακόμελο).
Lesbos, leżąca na północno-wschodnim krańcu Morza Egejskiego należy do słonecznych i żyznych. Głównymi produktami produkowanymi na wyspie są oliwa o delikatnym smaku, różnorodne sery, świeże owoce, przetwarzane na doskonałe dżemy, słodycze i likiery. Na wyspie znaleźć można świeże ryby i skorupiaki. Będąc na wyspie, trzeba odwiedzić miejscową ouzerię, gdzie oprócz doskonałego, pachnącego anyżem ouzo posmakujesz meze z anchois, marynowanych sardeli, małży w soku cytrynowym, przegrzebków zapiekanych w oleju, ośmiornic z grilla, czy rybek w sosie z oliwy i cytryny. Jeżeli macie spory apetyt to zaspokoicie go smażonymi kwiatami cukinii nadziewanymi ryżem i ziołami (gr. κολοκυθοανθούς γεμιστούς με ρύζι και μυρωδικά), smażonym serem ladotiri (gr. λαδοτύρι σαγανάκι), klopsikami z ouzo (gr. κεφτεδάκια με ούζο), nadziewanymi kalmarami (gr. γεμιστά καλαμαράκια) lub doskonałymi małżami w sosie pomidorowym (gr. μύδια σαγανάκι με πικάντικη σάλτσα ντομάτας).
Z tradycyjnych dań wyspy Lesbos na uwagę zasługują: ciasto z makaronem trahana i serem feta (πίτα με τραχανά και τυρί Φέτα), Sougania (gr. σουγάνια), czyli cebula faszerowana mielonym mięsem i ryżem, jagnięcina nadziewana wątróbką (gr. αρνάκι γεμιστό με συκωτάκια), serowe placki z nadzieniem słodkim lub słonym (gr. γκιουζλεμέδες) oraz omlet z cukinią i ziołami (gr. σφουγγάτο). Na deser idealny będzie kawałek lokalnej baklawy z migdałami i wodą kwiatową (gr. Μπακλαβά με αμυγδαλόψυχα και ανθόνερο) czy słodki placek z cukinią (gr. γλυκιά κολοκυθόπιτα). Z wyspy razem ze słodkimi wspomnieniami warto zabrać słoiczek słodyczy na łyżce (gr. γλυκό του κουταλιού).
Półwysep Peloponeski to najbardziej na południe wysunięty kawałek greckiego stałego lądu. To miejsce o bogatej historii, kulturze oraz o wspaniałej kuchni. To stąd pochodzą najsłynniejsze oliwki Kalamata, rodzynki Koryntki, wino Mavrodafni i koniak Metaxa.
Na krańcu Peloponezu znajduje się wioska Mani, która słynie z dobrej, tradycyjnej kuchni. Przebywając tam, trzeba spróbować drożdżowych placków z serem, zwane lalagia (gr. Λαλάγγια) oraz diples (gr. δίπλες), tradycyjnych ciasteczek, które są obecne podczas świąt, na weselach, chrzcinach oraz innych ważnych wydarzeniach. Z miasteczka Koroni na Peloponezie pochodzi przepis na koguta z ręcznie robionym makaronem (gr. Κόκορας καπαμάς με μακαρόνια), w sosie pomidorowym z serem mizithra. Prostym przepisem jest makaron z oliwą i serem mizithra (gr. Μακαρονάδα με καμένη μυζήθρα και λάδι), danie genialne w swej prostocie, a niebywale smaczne. W wioskach Planitero można spróbować pstrągów z grilla, smażonych lub gotowanych z ziołami. W ten sam sposób przygotowywany jest tam również łosoś.
Gdy mamy ochotę na małe co nieco, idealnym wyborem będzie Riganada (gr. Ριγανάδα) przekąska z wiejskiego chleba z tartym pomidorem, polana oliwą i posypana solą i oregano. To tradycyjna, letnia, bardzo zdrowa przekąska znana zwłaszcza starszym mieszkańcom regionu. Spożywana jest często w towarzystwie sera lub oliwek.
Szukając deserów, powinniśmy zwrócić uwagę na słodycz z płatków róży zwaną Rodozachari (gr. Ροδοζάχαρη), która jest przygotowywana w Klasztorze Ejo (gr. Αίγιο), niedaleko Patras od 1935 roku. Dla koneserów trunków region Peloponezu oferuje tradycyjny likier z Patras. Likier ten zwany Tentoura (gr. Τεντούρα) wytwarzany jest w ten sam sposób od XV wieku. Napój o silnym aromacie i ciemnobrązowym kolorze, traktowany był początkowo, jako lekarstwo na trawienie i pity czysty lub z lodem. Obecnie produkowany jest w wielu smakach, które uzyskuje się poprzez zmieszanie przypraw (cynamon, goździki, gałka muszkatołowa), jak i innych aromatycznych substancji (liście i orzechy, cytrusy).
Rodos jest ulubionym kierunkiem wyjazdowym, ponieważ oferuje piękną pogodę przez większą część roku, piękne krajobrazy, zabytki oraz wspaniałą kuchnię. Kuchnia ta ukształtowała się na przestrzeni wieków, biorąc co najlepsze z kuchni narodów, które najeżdżały wyspę. W jej potrawach znajdziemy więc wpływy włoskie, tureckie, elementy kuchni śródziemnomorskiej, a także zapożyczone elementy z Azji i Afryki. Podstawą kuchni rodyjskiej nadal pozostaje pszenica, oliwa, ryby, owoce morza, warzywa, głównie strączkowe, a desery opierają się na miodzie i orzechach. Ciecierzyca i żółta fasola, smażone placki warzywne, pieczona koza w piekarniku i grillowane ryby to tylko niektóre z klasycznych potraw kuchni Morza Egejskiego
Z bogactwa rodyjskich dań warto spróbować pitaroudia, czyli placków z ciecierzycy, z pomidorami i miętą, grzybowych z wioski Massari oraz z cukinii (gr. κολοκυθοκεφτέδες). Z dań głównych na uwagę zasługują giemista (gr. γεμιστά) z pomidorów, papryki, cebuli i cukinii, dynia zapiekana w piecu (gr. κολοκούδι στο φούρνο), kurczak z kaszą (gr. κοτόπουλο με πληγούρι), czy gołąbki z liści winogron, które na Rodos nazywają się giaprakia (gr. γιαπράκια).
Ze słodyczy koniecznie trzeba spróbować melekouni (gr. μελεκούνι) tradycyjnych rodyjskich pasteli, które nadal wykonywane są ręcznie i towarzyszą wszelkim uroczystościom i świętom. Melekounia wykonywane są z ziaren sezamu i miodu, mają aromat cytrusów, cynamonu i gałki muszkatołowej. W przeciwieństwie do znanych powszechnie sezamków są one miękkie i lekko ciągnące.
Miejscowym trunkiem pędzonym w wioskach Siana i Embona jest Souma. To tradycyjna wódka uzyskiwana z winogron rosnących na zboczu góry Ataviros. W wioskach górskich znaleźć można też wspaniały miód oraz miejscowe wina i likiery.
Samos to wyspa na Morzu Egejskim, położona w niedalekiej odległości od Turcji. Tak bliskie sąsiedztwo wpłynęło niewątpliwie na miejscową kuchnię, w której dostrzec można wpływy z Azji Mniejszej. Specjalnością wyspy są potrawy z kozła, przygotowywane zwłaszcza w okresie Wielkanocy. Faszerowany kozioł jest pieczony w piecu z fasolą lub ziemniakami. Ważne miejsce w tamtejszej kuchnia zajmują placki z ciecierzycy (gr. ρεβυθοκεφτέδες), smażone kwiaty cukinii (gr. κολοκυθοανθοί τηγανητοί) nadziewane ryżem oraz bourekia (gr. μπουρέκια), czyli zapiekanki wykonane z żółtej dyni i lokalnego sera. Nie wolno zapominać o nadziewanych warzywach, pomidorach, paprykach, bakłażanach i cebuli. Warto spróbować też tradycyjnych naleśników z serem lub z melasą winogronową. Z wypieków trzeba spróbować ciasteczek zwanych kserotigana (gr. ξεροτήγανα) lub diples (gr. δίπλες), baklavy, i ciast z tahini.
Miejscowe potrawy smakują popite lokalnym winem lub tsipouro. Z Samos warto również przywieść oliwę i miód.
Thassos położona w północnej części Morza Egejskiego porywa kolorami zielonych wzgórz oraz błękitnego morza. Wyspę porastają oliwkowe drzewaj odmiany throuba, z których uzyskuje się suszone, pomarszczone, czarne oliwki. Stąd pochodzą też doskonałe miody i wina. Pszczelarstwo na wyspie ma długą tradycję, a z miodu wytwarza się ręcznie robione słodycze. Życie na Thassos zwalnia, żyje się bez pośpiechu, wedle tradycyjnych zwyczajów i tak też się gotuje. Przebywając na wyspie, warto spróbować świeżych ryb, lokalnych serów i orzechów.
Na uwagę zasługują tradycyjne dania soutzoukakia (gr. Σουτζουκάκια) mięsne klopsiki przyprawione kminkiem, kolendrą i pieprzem, bougiourdi (gr. Μπουγιουρντί) lokalne sery zapiekane z pomidorami, papryką i oliwą, kozie mięso (gr. κατσικάκι) specjalność wioski Theologos, kotleciki z cukinii i fety, przyprawione ziołami (gr. Κολοκυθοκεφτέδες), czy kotleciki z ośmiornicy (gr. Χταποδοκεφτέδες). Ze słodyczy na uwagę zasługują saragli (gr. σαραγλί), unikatowe dla wyspy, syropiaste słodycze z miodem i orzechami. Z wyspy warto przywieźć ocet balsamiczny z dziurawca (gr. Σπαθόλαδο) oraz salepi (gr. σαλέπι) sok uzyskany z dzikiej orchidei porastającej Thassos.
Zakynthos to wyspa położona na Morzu Jońskim, pełna lasów, gajów oliwnych i plantacji cytrusów. Na wyspie można spróbować zarówno typowych dań greckich, jak i też unikalnych dań tradycyjnych. Podstawą kuchni na wyspie są lokalne produkty mięso, ryby, warzywa i oliwa. Wyspa oferuje wiele dań mięsnych, jednakże wśród zasługujących na uwagę jest gulasz z królika z winem (gr. κουνέλι στιφάδο με κρασί) oraz dania z drobiu, kurczak w sosie pomidorowym (gr. κοτόπουλο κοκκινιστό) oraz cytrynowy kurczak (gr.κοτόπουλο λεμονάτο). Do mięs, zwłaszcza tych z grilla najlepiej pasuje skordalia (gr. σκορδαλιά), czyli pasta z czosnku i ziemniaków.
W tawernach nad morzem można spróbować świeżych ryb i owoców morza. W centrum, tradycyjne sklepy sprzedają pasteli (gr. παστέλι), wykonane z sezamu i miodu. Musisz również kupić tradycyjne ladottiri (gr. λαδοτύρι) ser o pikantnym smaku, który dojrzewa w oleju. Na ulicach i na różnych imprezach stoją stoiska na świeżym powietrzu, gdzie można kupić fitoures (gr. φυτούρες) tradycyjne słodycze z semoliny posypane cukrem i cynamonem.
Jeżeli jesteś miłośnikiem wina, to odwiedzając Zakinthos, musisz spróbować tutejszego białego wina Verdea. Jeżeli nie gustujesz w winach wytrawnych, to lepszym wyborem będzie Lianoroidi, słodkie białe wino z winogron uprawianych na wyspie.
Jeżeli odwiedzisz, któryś z tych regionów poszukaj tradycyjnych potraw i dań charakterystycznych dla danego miejsca. Wybierz się w kulinarną podróż po Grecji. Wszystkie powyższe regiony możesz zobaczyć na wakacjach z ITAKĄ.
Kuchnia północnej Grecji to kuchnia tamtejszych pasterzy, pełna serów i greckiego jogurtu. Kuchnia Morza Egejskiego jest prosta, a dominują w niej warzywa strączkowe i ryby. Jedzenie z Krety jest wyjątkowe, uważane za wzór diety śródziemnomorskiej. Gdziekolwiek pojedziesz, w jakikolwiek
region Grecji trafisz, znajdziesz smaczne, lokalne potrawy, o niepowtarzalnym smaku.
Półwysep Chalkidiki
Chalkidiki to leżący na północy Grecji, trójpalczasty półwysep, słynący z bujnej roślinności, czystej wody i pięknych plaż. Chalkidiki jest zróżnicowane pod wieloma względami, klimatycznym, glebowym, a co za tym idzie, również kulinarnym. Na północy w obszarach gór Meliton, Holomontas oraz na półwyspie Kassandra, rosną gaje oliwne. Ze względu na klimat i morfologię gleby, produkowane tu oliwki i wyciskana z nich oliwa, wyróżnia się smakiem i jakością. Przebywając na półwyspie, koniecznie trzeba spróbować wytwarzanych tu serów. Szczególnymi walorami smakowymi oraz zwiększoną zawartością białka wyróżnia się tradycyjny ser Chalkidiki (gr. Χαλκιδικής) wytwarzany z czystego mleka koziego. Półwysep Chalkidiki to również raj dla wielbicieli ryb i owoców morza. Szczególną sławę regionowi przyniosły małże, które można znaleźć tu w wielu daniach. Warto spróbować małży saganaki (gr. Μύδια Σαγανάκι) w aromatycznym sosie pomidorowym z dodatkiem papryki, makaronu spaghetti z małżami (gr. Σπαγγέτι με μύδια) małży gotowanych na parze (gr. Μύδια αχνιστά) lub w alkoholu np. małży w winie (gr. Μύδια Κρασάτα) lub małży z ouzo (gr. Μύδια με ούζο). Region znany jest także z alkoholi, zwłaszcza z wina Retsina, do którego pozyskuje się żywicę z okolicznych lasów. Na wielbicieli mocniejszych trunków czeka anyżkowe Ouzo oraz miejscowe Tsipouro, które doskonale pasuje do lekkich sałat, drobnych ryb, krewetek, czy saganaki. Środkowe i południowe Chalkidiki słynie z miodów. Przez niektórych Greków nazywane jest matką pszczelarstwa, gdyż stąd pochodzi ponad 30% produkcji greckiego miodu. Miód ten, głównie sosnowy, znany jest z wysokiej wartości odżywczej.
Evia
Evia to wyspa położona w środkowej Grecji. Oddzielona jest od morza jedynie wąską cieśniną. Jej linia brzegowa jest długa i urozmaicona, podobnie jak jej kuchnia. Podróżując po północnej części wyspy, musicie spróbować lokalnego wina, fig oraz oliwek. Suszone figi z rejonu wsi Taxiarchis i Kymi, ekologiczne oliwki z Rovies, grzyby z okolic góry Dirfy to tylko niektóre smaki, którymi będziesz się cieszyć na Evia.
Kosmopolityczny rejon Chalkida i szeroki obszar przybrzeżny, z miejscowościami Politika, Avlida, czy Eretria słynie z ouzo, tawern rybnych i nocnego życia. Spróbować możecie tutaj wielu tradycyjnych przepisów na gulasz z koguta (gr. κόκορα στιφάδο), nadziewane kalamary (gr. καλαμαράκια γεμιστά), tradycyjne ciasto migdałowe (gr. αμυγδαλόπιτα) czy oryginalne ciasto z suszonymi pomidorami i oliwkami (gr. κέικ με λιαστή ντομάτα και ελιές).
W Kymi i w regionie Aliveri możemy spróbować tradycyjnych słodyczy z moszczu takich jak souzouki i haimalea (gr. σουτζούκια και χαϊμαλιά). Specjalnością górskich wiosek jest kurczak w winie (gr. Κόκορας Κρασάτος). Warto też popróbować wytrawnych potraw jak dorsz z pomidorami w białym winie (gr. μπακαλιάρος πλακί με τομάτες και λευκό κρασί), makaron trahanas z wędzoną wieprzowiną (gr. τραχανάς με καπνιστό χοιρινό), czy zupa rybna (gr. ψαρόσουπα).
Południowa Evia słynie z hodowli zwierząt. Specjalnością regionu jest koza lub jagnię nadziewane i pieczone w garnku. Na południu znajdziemy również smaczne sery anthotyro (gr. ανθότυρο), kefalograviera (gr. κεφαλογραβιέρα), a także miód, i ciasta, orzechowe (gr. καρυδόπιτα) oraz ravani (gr. ραβανί). Tylko tutaj smakuje tak proste danie, jak makaron z masłem i świeżym białym serem mizithra (gr. μακαρονάδα με καυτό βούτυρο και μυζήθρα). A na zakończenie posiłku koniecznie trzeba spróbować lokalnego wina i zabrać ze sobą butelkę oryginalnego lokalnego trunku, likieru z owoców drzewa truskawkowego (gr. λικέρ κούμαρο).
Kavala
Kavala - zdjęcie ze strony www.itaka.pl |
Kavala to miasto w północno – wschodniej Grecji, zbudowane na zboczu góry. Kavala należy do największych w kraju ośrodków rybackich, dlatego jest to miejsce idealne dla wielbicieli świeżych ryb i owoców morza. Kuchnia regionu Kavala łączy w sobie macedońską tradycję z wpływami kulinarnymi uchodźców z Azji Mniejszej. Typowe potrawy tego regionu to śledź saganaki (gr. ρέγκα σαγανάκι), sardele w liściach winorośli (gr. γαύρος τυλιχτός σε αμπελόφυλλα), czy nadziewane bakłażany (gr. γεμιστή μελιτζάνα). Mając ochotę na deser, musisz spróbować słodkich, syropowatych loukoumades (gr. λουκουμάδες), które można znaleźć w centrum miasta, w okolicy Agios Nikolaos. Największą sławę zyskały sobie tutejsze kourabiedes, słodkie ciasteczka z migdałami i orzechem włoskim, które smakują cudownie z filiżanką greckiej kawy. A jeżeli jesteśmy przy napojach, to trzeba napić się miejscowego tsipouro, najlepszego w tym regionie.
Tradycyjnych potraw z dodatkiem miejscowych ziemniaków, można popróbować na odbywającym się w Kavala, a dokładniej w Lekani „Festiwalu Ziemniaka”. Kavala słynie również z kasztanów, które można posmakować na „Święcie Kasztanów”, odbywającym się corocznie w ostatni weekend października. To dwa dni zabawy, jedzenia i picia miejscowego doskonałego wina lub równie dobrego ouzo. Ostatnim znanym produktem regionu Kavala jest miód oraz przygotowywane z jego udziałem słodycze. Wyjeżdżając, nie zapomnij zabrać ze sobą słodyczy na łyżeczce (gr. γλυκά του κουταλιού), najlepiej z fig, cudownie dojrzałych i słodkich. Te słoiczki z uwięzionymi wewnątrz słodkimi owocami, będą ci jeszcze długo przypominać letnie podróże.
Korfu
Mikroklimat wyspy Korfu z wysoką wilgotnością i łagodnym terenem sprzyja rozwojowi wszelkiej roślinności. Także rośliny uprawne znalazły tutaj podatny grunt do rozwoju. Cała wyspa pokryta jest gajami oliwnymi oraz plantacjami cytrusów, a wśród nich rosną charakterystyczne dla wyspy kumkwaty. Przetwarza się je na marmolady, kandyzuje oraz robi z nich nalewkę. Likier z kumkwatów to tradycyjny i chroniony znakami towarowymi wyrób, który musicie koniecznie spróbować, przebywając na wyspie. Innym charakterystycznym dla Korfu napojem jest piwo imbirowe z naturalnym olejkiem cytrynowym. Zaopatrując się w żywność, nie zapomnijcie kupić doskonałego sera Graviera (gr. γραβιέρα) oraz lokalnych kiełbasek typu salami, zwanych Salado (gr. σαλάδο).
Odwiedzając miejscową tawernę, nie możecie zapomnieć o spróbowaniu kilku charakterystycznych dla tej wyspy dań. Pastitsada (gr. κερκυραϊκή παστιτσάδα) to cielęcina lub kogut duszony w czerwonym, pomidorowym, mocno aromatycznym sosie i podawany z grubym makaronem. Drugim daniem, jest Sofrito, czyli cienkie plastry cielęciny w garnku z białym, pachnącym czosnkowo sosem, podawane z purée ziemniaczanym lub z ryżem. Jeżeli preferujecie ryby, to musicie spróbować Bourdeto (gr. Μπουρδέτο) przygotowywane ze świeżych ryb, tradycyjnie z ryb z rodzaju Scorpaena, duszonych w czerwonym sosie z pomidorów i papryki, podawanych z ziemniakami. Jeżeli będziecie mieli szczęście, to traficie na tradycyjną, rybną tawernę gdzie serwują jedzenie marynarzy, czyli savoro (gr. Σαβόρο). Są to małe smażone rybki marynowane w białym sosie z czosnkiem, rozmarynem i octem. Na koniec posiłku należy się deser, a na Korfu powinien to być nugat z tahini, miodem z pieczonymi, karmelizowanymi migdałami.
Kos
Kos to niewielka wyspa leżąca w archipelagu Dodekanezu, znana dzięki ojcu medycyny, Hipokretesowi. Znacznie mniej znana jest od strony kulinarnej, a szkoda, bo ma do zaoferowania wiele lokalnych smaczków.
Oprócz charakterystycznych dla całego regionu dań, takich jak gemista (gr. γεμιστά), czyli nadziewanych warzyw, giouvetsi (gr. γιουβέτσι), czyli mięsa w sosie pomidorowym zapiekanym z makaronem orzo, można spotkać wiele potraw typowo wyspiarskich. Należą do nich m.in. pittaridia (gr. πιτταρίδια) lokalny, wyrabiany ręcznie makaron gotowany w bulionie wołowym, katimeria (gr. κατιμέρια) ciasto smażone z serem mizithra, podawane z miodem i cynamonem, czy kasza bulgur z wieprzowiną (gr. πλιγούρι με χοιρινό).
W restauracjach na wyspie znajdziesz szeroki wybór potraw z mięsem, warzywami, serami, a także dania z ryb i owoców morza, krewetek, kalmarów i homarów. Wszystkie są przygotowywane z lokalną oliwą z pierwszego tłoczenia. Jeżeli zaś myślisz o kulinarnej pamiątce z Kos, to warto przywieźć ze sobą krasotiri (gr. Κρασοτύρι), czyli ser konserwowany w czerwonym winie, miejscowy napój cynamonowy – kanelada (gr. κανελάδα) oraz doskonały miód tymiankowy.
Kreta
Kreta - zdjęcie ze strony www.itaka.pl |
Kreta, największa grecka wyspa jest bardzo zróżnicowana pod każdym względem, również kulinarnym. Bujne gaje oliwne, winnice i sady hojnie oferują doskonałe surowce, które składają się na kreteńską dietę.
Będąc na Krecie, trzeba spróbować przekąski Dakos (gr. ντάκος), czyli jęczmiennego sucharka z tartymi pomidorami, serem mizithra, oliwkami, polanego świeżą oliwą i posypanego aromatycznymi przyprawami. Na Krecie wszechobecna jest chorta, czyli dzikie rośliny zielone, zwykle podawane ugotowane i polane oliwą i octem lub cytryną. Warto zamówić Stamnagathi (gr.Σταμναγκάθι), czyli rodzaj dzikiej cykorii. Chwasty łączą się ze wszystkim, od mięsa po ryby i ślimaki, a także rośliny strączkowe. Tylko tutaj spróbujecie ślimaków z winem i rozmarynem (gr. Σαλιγκάρια µπουµπουριστά), czy gulaszu z królika (gr. στιφάδο κουνέλι).
Do potraw, których nie spotkacie nigdzie indziej, należy boureki z cukinii (gr. κολοκυθομπούρεκο) będący lekką zapiekanką z ziemniaków, cukinii i sera mizithra. Jeżeli traficie w okolice Chanii w dniu 15 sierpnia, to musicie spróbować tradycyjnego pilafu z mięsem kozy (gr. Γίδα βραστή με πιλάφι). Gotowanemu mięsu zawsze towarzyszy pilaw z ryżu lub kaszy oraz dodatkowo jogurt.
Kreteńskie desery nie mają sobie równych, począwszy od małych ciasteczek z mizithrą z miodem i cynamonem (gr. μυζηθροπιτάκια με μέλι και κανέλα), poprzez ciasto mleczne galaktomboureko (gr. γαλακτομπούρεκο), bougatsa, ciasta i serowe ciasteczka (gr. πίτες και καλτσουνάκια), na pysznym miodzie tymiankowym kończąc. Przebywając na południu wyspy, w okolicach Sfakii, warto spróbować Sfakianes pites (gr. Σφακιανές πίτες) będących rodzajem słodkich naleśników z miodem i orzechami.
Na kreteńskim stole nie może zabraknąć mocniejszych napoi, miejscowego wina, a także alkoholi tsikoudii (gr. τσικουδιά) i rakomelo (gr. ρακόμελο).
Lesbos
Lesbos, leżąca na północno-wschodnim krańcu Morza Egejskiego należy do słonecznych i żyznych. Głównymi produktami produkowanymi na wyspie są oliwa o delikatnym smaku, różnorodne sery, świeże owoce, przetwarzane na doskonałe dżemy, słodycze i likiery. Na wyspie znaleźć można świeże ryby i skorupiaki. Będąc na wyspie, trzeba odwiedzić miejscową ouzerię, gdzie oprócz doskonałego, pachnącego anyżem ouzo posmakujesz meze z anchois, marynowanych sardeli, małży w soku cytrynowym, przegrzebków zapiekanych w oleju, ośmiornic z grilla, czy rybek w sosie z oliwy i cytryny. Jeżeli macie spory apetyt to zaspokoicie go smażonymi kwiatami cukinii nadziewanymi ryżem i ziołami (gr. κολοκυθοανθούς γεμιστούς με ρύζι και μυρωδικά), smażonym serem ladotiri (gr. λαδοτύρι σαγανάκι), klopsikami z ouzo (gr. κεφτεδάκια με ούζο), nadziewanymi kalmarami (gr. γεμιστά καλαμαράκια) lub doskonałymi małżami w sosie pomidorowym (gr. μύδια σαγανάκι με πικάντικη σάλτσα ντομάτας).
Z tradycyjnych dań wyspy Lesbos na uwagę zasługują: ciasto z makaronem trahana i serem feta (πίτα με τραχανά και τυρί Φέτα), Sougania (gr. σουγάνια), czyli cebula faszerowana mielonym mięsem i ryżem, jagnięcina nadziewana wątróbką (gr. αρνάκι γεμιστό με συκωτάκια), serowe placki z nadzieniem słodkim lub słonym (gr. γκιουζλεμέδες) oraz omlet z cukinią i ziołami (gr. σφουγγάτο). Na deser idealny będzie kawałek lokalnej baklawy z migdałami i wodą kwiatową (gr. Μπακλαβά με αμυγδαλόψυχα και ανθόνερο) czy słodki placek z cukinią (gr. γλυκιά κολοκυθόπιτα). Z wyspy razem ze słodkimi wspomnieniami warto zabrać słoiczek słodyczy na łyżce (gr. γλυκό του κουταλιού).
Peloponez
Półwysep Peloponeski to najbardziej na południe wysunięty kawałek greckiego stałego lądu. To miejsce o bogatej historii, kulturze oraz o wspaniałej kuchni. To stąd pochodzą najsłynniejsze oliwki Kalamata, rodzynki Koryntki, wino Mavrodafni i koniak Metaxa.
Na krańcu Peloponezu znajduje się wioska Mani, która słynie z dobrej, tradycyjnej kuchni. Przebywając tam, trzeba spróbować drożdżowych placków z serem, zwane lalagia (gr. Λαλάγγια) oraz diples (gr. δίπλες), tradycyjnych ciasteczek, które są obecne podczas świąt, na weselach, chrzcinach oraz innych ważnych wydarzeniach. Z miasteczka Koroni na Peloponezie pochodzi przepis na koguta z ręcznie robionym makaronem (gr. Κόκορας καπαμάς με μακαρόνια), w sosie pomidorowym z serem mizithra. Prostym przepisem jest makaron z oliwą i serem mizithra (gr. Μακαρονάδα με καμένη μυζήθρα και λάδι), danie genialne w swej prostocie, a niebywale smaczne. W wioskach Planitero można spróbować pstrągów z grilla, smażonych lub gotowanych z ziołami. W ten sam sposób przygotowywany jest tam również łosoś.
Gdy mamy ochotę na małe co nieco, idealnym wyborem będzie Riganada (gr. Ριγανάδα) przekąska z wiejskiego chleba z tartym pomidorem, polana oliwą i posypana solą i oregano. To tradycyjna, letnia, bardzo zdrowa przekąska znana zwłaszcza starszym mieszkańcom regionu. Spożywana jest często w towarzystwie sera lub oliwek.
Szukając deserów, powinniśmy zwrócić uwagę na słodycz z płatków róży zwaną Rodozachari (gr. Ροδοζάχαρη), która jest przygotowywana w Klasztorze Ejo (gr. Αίγιο), niedaleko Patras od 1935 roku. Dla koneserów trunków region Peloponezu oferuje tradycyjny likier z Patras. Likier ten zwany Tentoura (gr. Τεντούρα) wytwarzany jest w ten sam sposób od XV wieku. Napój o silnym aromacie i ciemnobrązowym kolorze, traktowany był początkowo, jako lekarstwo na trawienie i pity czysty lub z lodem. Obecnie produkowany jest w wielu smakach, które uzyskuje się poprzez zmieszanie przypraw (cynamon, goździki, gałka muszkatołowa), jak i innych aromatycznych substancji (liście i orzechy, cytrusy).
Rodos
Rodos jest ulubionym kierunkiem wyjazdowym, ponieważ oferuje piękną pogodę przez większą część roku, piękne krajobrazy, zabytki oraz wspaniałą kuchnię. Kuchnia ta ukształtowała się na przestrzeni wieków, biorąc co najlepsze z kuchni narodów, które najeżdżały wyspę. W jej potrawach znajdziemy więc wpływy włoskie, tureckie, elementy kuchni śródziemnomorskiej, a także zapożyczone elementy z Azji i Afryki. Podstawą kuchni rodyjskiej nadal pozostaje pszenica, oliwa, ryby, owoce morza, warzywa, głównie strączkowe, a desery opierają się na miodzie i orzechach. Ciecierzyca i żółta fasola, smażone placki warzywne, pieczona koza w piekarniku i grillowane ryby to tylko niektóre z klasycznych potraw kuchni Morza Egejskiego
Z bogactwa rodyjskich dań warto spróbować pitaroudia, czyli placków z ciecierzycy, z pomidorami i miętą, grzybowych z wioski Massari oraz z cukinii (gr. κολοκυθοκεφτέδες). Z dań głównych na uwagę zasługują giemista (gr. γεμιστά) z pomidorów, papryki, cebuli i cukinii, dynia zapiekana w piecu (gr. κολοκούδι στο φούρνο), kurczak z kaszą (gr. κοτόπουλο με πληγούρι), czy gołąbki z liści winogron, które na Rodos nazywają się giaprakia (gr. γιαπράκια).
Ze słodyczy koniecznie trzeba spróbować melekouni (gr. μελεκούνι) tradycyjnych rodyjskich pasteli, które nadal wykonywane są ręcznie i towarzyszą wszelkim uroczystościom i świętom. Melekounia wykonywane są z ziaren sezamu i miodu, mają aromat cytrusów, cynamonu i gałki muszkatołowej. W przeciwieństwie do znanych powszechnie sezamków są one miękkie i lekko ciągnące.
Miejscowym trunkiem pędzonym w wioskach Siana i Embona jest Souma. To tradycyjna wódka uzyskiwana z winogron rosnących na zboczu góry Ataviros. W wioskach górskich znaleźć można też wspaniały miód oraz miejscowe wina i likiery.
Samos
Wyspa Samos - zdjęcie ze strony itaka.pl |
Samos to wyspa na Morzu Egejskim, położona w niedalekiej odległości od Turcji. Tak bliskie sąsiedztwo wpłynęło niewątpliwie na miejscową kuchnię, w której dostrzec można wpływy z Azji Mniejszej. Specjalnością wyspy są potrawy z kozła, przygotowywane zwłaszcza w okresie Wielkanocy. Faszerowany kozioł jest pieczony w piecu z fasolą lub ziemniakami. Ważne miejsce w tamtejszej kuchnia zajmują placki z ciecierzycy (gr. ρεβυθοκεφτέδες), smażone kwiaty cukinii (gr. κολοκυθοανθοί τηγανητοί) nadziewane ryżem oraz bourekia (gr. μπουρέκια), czyli zapiekanki wykonane z żółtej dyni i lokalnego sera. Nie wolno zapominać o nadziewanych warzywach, pomidorach, paprykach, bakłażanach i cebuli. Warto spróbować też tradycyjnych naleśników z serem lub z melasą winogronową. Z wypieków trzeba spróbować ciasteczek zwanych kserotigana (gr. ξεροτήγανα) lub diples (gr. δίπλες), baklavy, i ciast z tahini.
Miejscowe potrawy smakują popite lokalnym winem lub tsipouro. Z Samos warto również przywieść oliwę i miód.
Thassos
Thassos położona w północnej części Morza Egejskiego porywa kolorami zielonych wzgórz oraz błękitnego morza. Wyspę porastają oliwkowe drzewaj odmiany throuba, z których uzyskuje się suszone, pomarszczone, czarne oliwki. Stąd pochodzą też doskonałe miody i wina. Pszczelarstwo na wyspie ma długą tradycję, a z miodu wytwarza się ręcznie robione słodycze. Życie na Thassos zwalnia, żyje się bez pośpiechu, wedle tradycyjnych zwyczajów i tak też się gotuje. Przebywając na wyspie, warto spróbować świeżych ryb, lokalnych serów i orzechów.
Na uwagę zasługują tradycyjne dania soutzoukakia (gr. Σουτζουκάκια) mięsne klopsiki przyprawione kminkiem, kolendrą i pieprzem, bougiourdi (gr. Μπουγιουρντί) lokalne sery zapiekane z pomidorami, papryką i oliwą, kozie mięso (gr. κατσικάκι) specjalność wioski Theologos, kotleciki z cukinii i fety, przyprawione ziołami (gr. Κολοκυθοκεφτέδες), czy kotleciki z ośmiornicy (gr. Χταποδοκεφτέδες). Ze słodyczy na uwagę zasługują saragli (gr. σαραγλί), unikatowe dla wyspy, syropiaste słodycze z miodem i orzechami. Z wyspy warto przywieźć ocet balsamiczny z dziurawca (gr. Σπαθόλαδο) oraz salepi (gr. σαλέπι) sok uzyskany z dzikiej orchidei porastającej Thassos.
Zakynthos
Zakynthos to wyspa położona na Morzu Jońskim, pełna lasów, gajów oliwnych i plantacji cytrusów. Na wyspie można spróbować zarówno typowych dań greckich, jak i też unikalnych dań tradycyjnych. Podstawą kuchni na wyspie są lokalne produkty mięso, ryby, warzywa i oliwa. Wyspa oferuje wiele dań mięsnych, jednakże wśród zasługujących na uwagę jest gulasz z królika z winem (gr. κουνέλι στιφάδο με κρασί) oraz dania z drobiu, kurczak w sosie pomidorowym (gr. κοτόπουλο κοκκινιστό) oraz cytrynowy kurczak (gr.κοτόπουλο λεμονάτο). Do mięs, zwłaszcza tych z grilla najlepiej pasuje skordalia (gr. σκορδαλιά), czyli pasta z czosnku i ziemniaków.
W tawernach nad morzem można spróbować świeżych ryb i owoców morza. W centrum, tradycyjne sklepy sprzedają pasteli (gr. παστέλι), wykonane z sezamu i miodu. Musisz również kupić tradycyjne ladottiri (gr. λαδοτύρι) ser o pikantnym smaku, który dojrzewa w oleju. Na ulicach i na różnych imprezach stoją stoiska na świeżym powietrzu, gdzie można kupić fitoures (gr. φυτούρες) tradycyjne słodycze z semoliny posypane cukrem i cynamonem.
Jeżeli jesteś miłośnikiem wina, to odwiedzając Zakinthos, musisz spróbować tutejszego białego wina Verdea. Jeżeli nie gustujesz w winach wytrawnych, to lepszym wyborem będzie Lianoroidi, słodkie białe wino z winogron uprawianych na wyspie.
Jeżeli odwiedzisz, któryś z tych regionów poszukaj tradycyjnych potraw i dań charakterystycznych dla danego miejsca. Wybierz się w kulinarną podróż po Grecji. Wszystkie powyższe regiony możesz zobaczyć na wakacjach z ITAKĄ.